Pilipino 3 - Retorika

Retorika -- Maayos na Pangungumbinse nang
mahusay na ginamit ang lohika, at paggalang sa kapwa

Module 2: Mga Pagsasanay:
1. Basahin ang mga kwentong nakahanay ibaba:

a. Malakas at Magandang Kalooban http://bookmakers-phils.8m.net/yaman-1.htm b. Bayanihan ng mga Nagmamahalan http://bookmakers-phils.8m.net/yaman-3.htm
k. Bayad-Sukliang Matapat http://bookmakers-phils.8m.net/yaman-5.htm
e. Bahay na Buháy http://bookmakers-phils.8m.net/yaman-2.htm

2. Sa mga kwentong binasa, pumili ng isa na ang pangungumbinse ay ikaw ang magbabalak at magpapahayag.
Halimbawa,
sa "Bahay na Buhay" ay ikaw si Eric na kumumbinse kay Gwen na magpahalaga sa Kalikasan.
sa "Bayanihan ng mga Nagmamahalan," ikaw si Sarah na nagpapaliwanag kay Gerry tungkol sa Bayanihan
sa "Bayad-sukliang Matapat," ikaw ang Uncle Freddie na kumukumbinse kay Ernie na marangal makipagkalakal ang ating mga ninuno; "nagkaganyan" lang (nasanay sa panloloko at panlalamang sa kapwa)!
sa "Bahay na Buhay" ay ikaw si Eric na kumumbinse kay Gwen na magpahalaga sa Kalikasan.

Pilipino 2 - Module 3 Panitikan -- Maikling Kwento

Pilipino 2 - Module 3

Pilipino-2 Panitikan

Module 3 Salaysay: Maikling Kwento

Limang Batayang mga Aral sa Salaysay: Maikling Kwento

1. Anyo ng Maikling Kwento
   
1. Nakasulat sa Prosa (binubuo ng mga pangungusap (sentences) at mga talata (paragraphs). Kadalasang maiikli ang mga talata.
2. Sa pagsusulat ng mga talata, nagsisimula ng bagong talata sa tuwing may bagong nagsasalita o may bagong umaaksyon, o may bagong inilalarawan/pinapaksa.

2. Esensya ng Maiking Kwento: Salaysay ukol sa isang pangyayaring dumadaloy sa maikling panahon (ilang oras hanggang ilang araw) mula sa una hanggang sa huling eksena, at nagsasalaysay kung paanong naganap ang isang mahalagang pangyayari sa kamalayan, pagkatao o katangian/kalagayan ng isang pangunahing tauhan.

Ang pagiging maikli ng Maikling Kwento ay hindi nasa bilang ng pahina, kundi sa haba ng panahong dumaloy ang mga pangyayari sa kwento. Ang mga paglalarawan o pagkukwento ay hindi kasama sa panahong dumadaloy, maliban lamang kung ito'y inilalarawan o ikinukuwento ng isang tauhan at ginugugulan niya ng panahon ang ganitong pagsasalita o pag-iisip.

Ang ginagawang paglalarawan ng may-akda mga ugali ng nilikha niyang mga tauhan ay mainam na gawin sa pamamagitan ng mga ginagawa ng tauhan, at hindi lamang sa paraan ng pasalitang mga paglalarawan.

3. Paghahandang magsulat ng isang Maikling Kwento

Simula—pagpasyahan ang pinakasentral na mga katangian ng pangunahing tauhan, na nagtatakda sa kanya bilang isang katangi-tanging tao at piliin kung alin sa kanyang mga ugali, kakayahan at kaisipan ang dahilan upang siya'y matangaan, at kung alin ang magkakaroon ng makabuluhang pagbabago bago magtapos ang kwento. Pagpasyahan din kung anu-anong mga dagdag na tauhan ang kailangang likhain para maganap ang ganitong pagbabago, Pagpasyahan din kung anong klase ng pangyayari ang magiging epektibo para mangyari ang naturang pagbabago, likhain ang mga dagdag na tauhan para maganap ito.

Kasunod—pagpasyahan na ang pagkakasunud-sunod ng mga eksena sa isusulat na kwento. Sa unang sampung talata ay ipasok na ang sumusunod: paglalarawan sa natatanging katangian ng pangunahing tauhan at sa kanyang kalagayan sa buhay; ang minimithi niyang mangyari at dahilan nito; ang hadlang na mangyari ito; at ang mga kakayahan niya para magawa niyang mapangyari ito.

Pasya sa pagtatapos ng Maikling Kwento Pagpasyahan kung sa itatakbo ng Maikling Kwento ay magtatagumpay siyang mapangyari ito kahit mahirapan muna, o mabibigo siyang mapangyari ito at may bagong mga kalagayang malilikha para magkakamit siya ng tagumpay na mas maganda kaysa unang nilayon niya.

Tiyakin ang maayos na ugnayan sa mga kapasyahan sa a-c

Gumawa ng listahan ng mga eksena ayon sa pagkakasunod-sunod na mga nangyari..

4. Simulang magsulat ng Maikling Kwento

Piliin kung aling eksena sa ginawang talaan ang unang mga isusulat bilang mga pangungusap at talata. Simulan sa pinakagustong isulat, at isunod ang pangalawang pinakagusto, at ang pangatlong pinakagusto. Sa ganitong paraan, makukuha mo na ang panimulang buwelo. Dugtungan na ang mga naisulat na ito. At sakyan na ang bwelo, na nananatiling gabay ang listahan ng mga eksena, hanggang makumpleto na maisulat ang nailistang mga eksena

5. Pagkikinis sa draft ng Maikling Kwento

Unang repasuhin ang pagiging kumpleto at ang tamang pagkakasunud-sunod ng mga eksena nito.

Repasuhin ang pagkakasulat ng mga indibidwal na eksena at iwasto ang mga depekto, tiyakin ang linaw, paikliin ang pagkakasulat, gawing aktibo at kaawa-ayang basahin.

6. Pagbabasa sa ibang mga halimbawa. Itabi muna ang sariling isinusulat na Maikling Kwento. Basahin ang tatlo man lamang sa sumusunod na mga halimbawa:

1. Basta! http://bookmakers-phils.8m.net/yaman-0.htm
2. Malakas at Magandang Kalooban http://bookmakers-phils.8m.net/yaman-1.htm

11. Bahay na Buháy http://bookmakers-phils.8m.net/yaman-2.htm

3. Bayanihan ng mga Nagmamahalan http://bookmakers-phils.8m.net/yaman-3.htm

5. Bayad-Sukliang Matapat http://bookmakers-phils.8m.net/yaman-5.htm

7. Repasuhin nang buo at tuloy-tuloy ang buong Maikling Kwentong naisulat at ipinal ito. Maaari pang maghabol ng mga pagtutuwid, bago isumite ito.

Pilipino 2 - Module 2

Pilipino-2 Panitikan

Module 2 Panulaan

Limang Batayang mga Aral sa Panulaan

1. Anyo ng Tula (na madaling makilala):
1. Hanay ng halos magkakasinghabang linya (verses o taludtod) na ang haba ay kaaya-aya sa daloy ng natural na pagbigkas na may nauulit na kumpas at di nauubusan ng hininga.
2. Kadalasang may pagtutugma (rhyme) sa huling mga pantig ng magkasunod o magka-salít na linya, ayon sa isang sistema ng pagtutugma (rhyme scheme, gaya ng a-a-b-b, a-b-a-b, o iba pa).
3. pamantayan ng pagtutugma sa wikang Pilipino o sa wikang Tagalog: Ang pinagtutugma ay ang tunog-patinig ng huling pantig (vowel sound of final syllable) at ang huling mga katinig ay magkakahawig (ang p, k at t; ang m, n at ng; ang b, g at d).

2. Esensya ng Tula: matalinghaga at/o maramdaming (matindi dapat ang damdamin na nilalayong maipasa sa puso ng babasa) pahayag o paglalarawan,

3. Matulaing Pag-iisip: malikot na imahinasyon na kinatatampukan ng pagkilala sa mga pagkakatulad ng mga bagay na magkakahiwalay at nagiging batayan ng mga pagsisimbulo

4. Pagsusulat ng Tula:

1. Simula—pagpasyahan ang pinakasentral na simbulo o damdamin; gumawa ng ilang linya (taludtod/verse) na nagpapahayag nito; dagdagan ng mga linyang makakasuporta sa sentral na ideya o damdamin; kinisin upang iporma bilang paghahanay ng ilang linyang halos magkakasukat; kinisin sa pamamagitan ng pagpapaikli/pagpapahaba at pagsasaayos ng pagkakasunud-sunod ng mga taludtod
   

2. Pagkikinis—pumili ng mas mga salitang mas angkop sa kahulugan at mas magandang pakinggan. Maaaring magpasok ng mga tugma (optional)

5. Pagkikinis ng Tula: Ituloy ang pagkikinis na nasimulan, upang pagandahin pa ang tula at mapalakas ang “impact” nito.

6. Pagbabasa ng halimbawa:

PINAKAMAIKLI KONG TULA:

TULDOK (iisang saknong, aapat na taludtod, aapat na kataga)

Tuldok

isip,

salita,

gawa…

tugma?

PINAKAMAHABA KONG TULA:

DALOY: Tulambuhay ng mga Taga-ilog (1,400 linya sa 350 saknong)

aklat ni Ed Aurelio Reyes, nai-upload na sa internet

Saknong, Blg. 1-178 http://bookmakers-phils.8m.net/DALOY-1.htm

Saknong, Blg. 179-350 http://bookmakers-phils.8m.net/DALOY-2.htm